Cerkiew greckokatolicka św. Michała Archanioła w Polanach (Beskid Niski)

Polany - urokliwa wieś w zachodniej części Beskidu Niskiego, położona na trasie między Krynicą Zdrój a Grybowem. Jej historia sięga roku 1574, kiedy to aktu lokacji na prawie wołoskim miał dokonać niejaki Jaśko syn Waśka z pobliskiej Florynki. Oznaczałoby to, że w tym czasie musieli tu dotrzeć osadnicy z Wołoszczyzny, a wśród nich prawdopodobnie także osadnicy pochodzenia rusińskiego. Wspomniane prawo wołoskie miało być odmianą lokacyjnego prawa niemieckiego dostosowanego do gospodarowania w warunkach górskich, opartego na hodowli owiec, bydła i eksploatacji lasu. Ziemię dzielono między osadników po równo, każdy z nich otrzymywał pas gruntu położony prostopadle do strumienia na dnie doliny, ciągnący się od jednego do drugiego grzbietu górskiego po obu stronach strumienia. Z czasem owo osadnicy z Wołoszczyzny oraz Rusini uformowali dwie grupy etniczne - Bojków i Łemków. Ci pierwsi zamieszkiwali głównie Bieszczady, a ci drudzy Beskid Niski oraz wschodnią część Beskidu Sądeckiego. Do czasu Akcji "Wisła" w 1947 r., większość mieszkańców Polan stanowili z pewnością Łemkowie. "Słownik geograficzno - krajoznawczy Polski" z 1994 r. nazywa Polany wsią połemkowską.

Jadąc z Krynicy Zdrój w stronę Grybowa nie sposób nie dostrzec połyskujących w słońcu trzech kopuł drewnianej cerkiewki greckokatolickiej usadowionej na niewysokim wzgórzu na południe od szosy. Ta tak charakterystyczna dla Beskidu Niskiego i wschodniej części Beskidu Sądeckiego drewniana architektura sakralna dawnych drewnianych cerkwi greckokatolickich została doceniona i dzięki swoim walorom architektonicznym, historycznym oraz estetycznym stała się częścią Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce. Dawna cerkiewka w Polanach - obecnie pełniąca funkcję kościoła katolickiego - została pieczołowicie odrestaurowana, a przed wejściem umieszczono tablicę informacyjną w trzech językach (polskim, angielskim i niemieckim), zawierającą opis historii obiektu, z której możemy m.in. wyczytać, że dawna cerkiew pod wezwaniem św. Michała Archanioła, powstała w 1820; wzniesiono ją w konstrukcji zrębowej, ściany pokryto gontem, a polichromia architektoniczno - figuralna ścian i sufitu pochodzi z 1862 r. Wyposażenie świątyni stanowi imponujący ikonostas, ale tu pojawia się problem, bowiem opis na tablicy informuje nas, iż datuje się on na wiek XIX, natomiast autor przewodnika "Okolice Krynicy" - Bogdan Mościcki twierdzi, że obrazy górnej części ikonostasu oraz carskie wrota miały zostać wykonane w XVII w., natomiast pozostałe ikony napisano nieco później, bo w pierwszej połowie wieku XVIII. Bez względu jednak na okres, w którym powstały owe dzieła sztuki, warto choć przez chwilę w ciszy i spokoju pokontemplować ich piękno, a później jeszcze sycić oczy widokiem łagodnych gór Beskidu Niskiego i harmonijnie współgrającej z nimi skromnej architektury połemkowskiej świątyni.